Kapitalismoak mundu mailako krisi ekosoziala eragin du. Bestelako eredu baten alde egiteko unea da, denon bizitzak erdigunean jarriko dituena; enplegua, zaintza lanak eta ondasuna era justuan banatuko dituena.

Alabaina, eredu aldaketa eragotzi eta zanpaketari eusteko xedez, elite ekonomikoek gerra estrategiari eutsi eta olatu erreakzionarioa hauspotu dute. Euskal Herrian militarismoaren, arrazakeriaren edota indarkeria matxistaren eragina nabarmena bada ere, hemen badago eremu sozial, sindikal eta politiko zabala denon eskubideen alde egiteko prest.

2023ko apirilean LAB eta STEILAS sindikatuok, lan kontratudun irakasle-ikertzaileen artean gehiengo sindikala izanik, akordio bat sinatu genuen Errektoretzarekin. Akordioan doktoretza aurreko ikertzaileen soldata bi fasetan hobetzeko konpromisoa hartu zuen EHUko zuzendaritzak. Lehenengo fasean, ikertzaileen soldataren erreferentzia irakasle atxiki-laguntzaile doktoreen lansarien % 95etik % 96,5era igo zen, 2023ko urtarrilaren 1eko eraginarekin. Bigarrenean soldata erreferentzia irakasle atxiki-laguntzaile doktoreen lansarien % 100eraino igotzeko konpromisoa hartu zuen Errektoretzak; beranduenez ere, 2024ko uztailetik aurrerako eraginarekin ordaindu beharko zena. Akordioak aurreikusten zuen, adostasunik egonez gero, hobekuntza ezartzeko data aurreratzeko aukera ere. Aurreko Errektoretzak bigarren konpromisoari muzin egin zion, eta hartutako hitza ez zuen bete inolako negoziaziorik gabe. Pasa den asteko negoziazio mahaian errektoreorde berriak informatu gintuen aukera hori indarrean jarriko duela, hau da, doktoretza aurreko ikertzaileei atzera eraginez ordainduko zaiela hitzartutako balizko hobekuntza, % 3,5ekoa, 2024ko urtarrilaren 1etik. Berri pozgarria da eta erakusten du jarrera aldaketa administrazioan.

Duela gutxi jaso dugu LAB eta STEILAS sindikatuek seiurtekoen inguruan epaitegietan aurkeztutako helegiteari emandako sententzia. Unibasq-eko zuzendariaren 2022ko urtarrilaren 10eko Ebazpenaren bidez, seiurtekoen deialdia deritzona, Unibasq-Euskal Unibertsitate Sistemaren Kalitate Agentziaren Gobernu Kontseiluaren 2021eko irailaren 27ko erabakiaren bidez onartu zen EHUko lan-kontratu iraunkorra duten irakasleen ikerketa-jarduera ebaluatzeko eskabideak aurkezteko prozedura eta epea ezarri ziren. LAB eta STEILAS sindikatuok errekurtsoa jarri genuen, eta eskatu genuen aitor zedila ikerketa egiten duten aldi baterako IRIek ikerketa-jardueraren deialdian parte hartzeko duten eskubidea.

Pasa den asteartean, Administrazioak deituta Plangintza Batzordearen bilera egin zen. Beste gaien artean, 2025eko lanaldiaren egutegi-ordutegiaren gaia landu zen.

Administrazioaren aldetik, 2025eko lanaldia indarrean sartzeko moduan utzi eta herenegun, apirilak 2an, asteazkenean, Gerentziaren Erabakia argitaratu zen. Hori horrela, EHUko LAB-TEKAZEL eremuko iritzia helarazi nahi dizuegu.

LAB sindikatuak deituta, martxoaren 19an elkarretaratzea burutu dugu Eusko Jaurlaritzaren aurrean, EHUk pairatzen duen azpifinantzaketa salatzeko eta Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntza sailburuari unibertsitate publikoa indartzeko eskatzeko.

EHUn dauzkagun arazo guztiak oinarri ekonomikoa ez izan arren, konpondu behar diren egoera asko finantzaketarekin lotura handia daukate:

Bederatzi hilabete igaro dira Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntza saila sortu zenetik eta sailburua karguan hasi zenetik. EHUrako 2025eko aurrekontuak laster onartuko dira EHUko Gobernu kontseiluan (martxoaren 18ko Gobernu kontseiluan aurkeztuko dira) eta Eusko Jaurlaritzak unibertsitate publikora bideratutako finantzaketa handituko bada ere, ez die erantzungo inolaz ere EHUk dauzkan beharrei. Ez da antzematen borondaterik finantziazioa hurrengo urteetan zehar era nabarian igotzeko. USLOk 2030erako unibertsitate publikoetarako markatzen duen BPGren % 1etik oso urrun mantentzen dute EHUko finantzaketa, helburu horretara heltzeko landu beharreko plana garatu gabe. Are gehiago, sailburuaren hitzetan hautematen da helburu hori ez betetzeko nahasmen interesatua, finantzaketa-igoera horretan Eusko Jaurlaritzak duen erantzukizunari pisua kenduz, alde batetik, eta unibertsitate publikora bideratutako finantzaketa Eusko Jaurlaritzak unibertsitate pribatuetara bideratzen duen finantzaketarekin nahastuz (izan ere, BPGren % 0,6 inguru bideratzen dela esatean, euskal sistema unibertsitarioko unibertsitate guztiak sartu ditu, baina USLOk espresuki adierazten du BPGren % 1a publikoei bakarrik eragiten diela).

Irakasle eta ikertzaile funtzionarioen murrizketa kezkagarriari buruzko CCOOren azken komunikatuak haserre handia piztu du IRIen kolektibo zabal batean, eta unibertsitate-eredu erabat desberdinak ditugula berresten digu. Ohar horren bidez, konparazio bat egiten da irakasle eta ikertzaile lan-kontratudunen eta funtzionarioen artean, eta esplizituki adierazten da lan-kontratudun IRIak kategoria baxuagokoak direla funtzionarioak baino. Erabat onartezina da. Irakasle eta ikertzaileen artean horrelako zatiketak sortzea arriskutsua iruditzen zaigu, eta ehunka langilerekiko errespetu falta. Horrelako adierazpenak klasistak direla iruditzen zaizkigu.

2023ko azaroaren 30ean lehen aldiz egin zen Euskal Herrian zaintza eskubide kolektiboaren aldeko Greba Feminista Orokorra; atzera-bueltarik gabeko urrats bat, Sistema zisheteropatriarkal kapitalista kolonial honetan zaintza krisiari aurre egin genion, eta zaintza sistema publiko komunitario baten alde borroka ziklo bat ireki genuen.

Borroka sindikal eta sozialaren bidez, zaintzen egungo antolamendu soziala eraldatzeko borrokan jarraitzen dugu: euskal zaintza sistema publiko eta komunitarioaren bidean, epe ertaineko erronka horretarantz urratsak ematen jarraitu ahal izateko aliantzak eta konpromisoak garatzen. Horregatik, martxoaren 6an, Greba Feminista Orokorrean egin genuen bezala, kaleak hartuko ditugu Bilbon eta Iruñean, eta patronala zein instituzioak interpelatuko ditugu.

BILBO – 11:00etan Eusko Jaurlaritzatik (Diego Lopez Haroko kale nagusia, 85).

IRUÑEA – 11:00etan CEN-etik (Huarte de San Juan kalea, 3).

Azkenean, 2019-2022ko EPEaren amaierara iritsi garen honetan, LAB-EHUko TEKAZEL ataleko Sail Sindikaletik gogoeta batzuk helarazi nahi dizkizugu.

2022. urtearen erdialdean 2019-2022ko EPE bateratua negoziatzen hasi ginenetik, hainbat akordio sinatu dira sindikatu batzuen eta Administrazioaren artean. Horietako esanguratsuenak, 2022ko ekainaren 30ekoa eta 2019-2022ko EPEaren Oinarri Orokorrak eta Espezifikoak. Akordio hauetaz gain, bukaera honetan, eragina duten eta EHAAen 2018/05/21ean argitaratu ziren funtzionarioen Zerbitzu Betekizunen (ZB) eta lan-kontratudunen Eginkizun Esleipenen (EE) eta EHAAen 2018/05/16an argitaratu zen Lan-poltsen araudiak ezin ditugu aipatu gabe utzi.

2024. urtea hauteskunde urtea izan zen eremu batzuetan. Azaroan EHUko errektorea aukeratzeko hauteskundeak izan ziren, eta urtarrilaren amaieran lanean hasi zen Errektoretza talde berria. Guztiok dakigunez, ez dira gutxi EHUn konpontzeko arazoak eta aurrean dauzkagun erronkak. Ikusiko dugu hurrengo hilabeteetan zein proposamen eta bide irekitzen diren hainbat egoerari aurre egiteko. LAB sindikatuak jarrera eraikitzailearekin ekingo dio garai berri honi, beti ere jarrera kritiko eta irmo batekin, bai langileen defentsan baita unibertsitate publikoaren defentsan ere. Irakasle eta ikertzaileen errektoreordeari zein gerenteari helarazi dizkiegu lantzeko gaien zerrenda eta egun hauetan lehenengo bilerak garatzen ari gara. Gaien artean arduraldi partzialeko ordezko irakasleen egoera prekarioak lehentasuna dauka, besteak beste.